Trong giai đoạn đầu tìm hiểu về hành trì thiền, thắc mắc phổ biến nhất thường xoay quanh việc: “Làm sao để đảm bảo việc hành trì đi đúng lộ trình?” Dựa trên những kinh nghiệm từ Ngài Mahasi bài giảng, Ngài tránh dùng những thuật ngữ triết học xa rời thực tế, mà thay vào đó là lời khuyên hết sức thực tiễn: hãy tỉnh giác trước mọi hiện khởi của thân và tâm ngay lúc này.
Đối với Ngài Mahasi cho người mới, thiền không phải là việc tìm kiếm sự an lạc hay tĩnh lặng đặc biệt. Hành thiền là quá trình phát triển cái nhìn thấu đáo. Nếu thân thể cử động, hãy ghi nhận sự vận động đó. Khi tâm trí vận hành ý tưởng, hãy tỉnh thức về điều đó. Lúc xuất hiện cảm giác bất an, hãy ghi nhận sự khó chịu đó. Chính sự hay biết này tạo nên nền móng cho trí tuệ phát sinh.
Ngài Mahāsi thường xuyên nhắc nhở người mới khởi sự từ các yếu tố sơ đẳng nhất. Nhịp thở, đặc biệt là hiện tượng nhô lên và hạ xuống của bụng, trở thành đối tượng tập trung chủ đạo bởi sự thường trực và tính rõ ràng. Chỉ cần nhận diện rõ tiến trình “phồng, xẹp” một cách bền bỉ, tâm dần dần bớt tán loạn và trở nên sáng hơn. Khi ý nghĩ trôi dạt, hãy thầm niệm “suy nghĩ” rồi đưa tâm trở lại đề mục. Không nên nảy sinh tâm lý tự ti hay cố công lý giải.
Xuyên suốt nội dung các Ngài Mahasi bài giảng, Ngài nhấn mạnh rằng điều quan trọng không phải là thời gian ngồi thiền bao lâu, mà là chất lượng của sự hay biết trong tỉnh thức. Một vài khoảnh khắc tu tập chuẩn xác vẫn quý hơn nhiều tiếng đồng hồ mê mờ. Do đó, những người mới khởi sự không nên tạo áp lực quá lớn cho bản thân, more info mà nên chú ý đến tính liên tục và tinh thần bền bỉ.
Một nét đặc thù trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới chính là việc hành thiền không chỉ bó hẹp ở việc tọa thiền. Lúc bước đi, rõ biết việc đi; lúc đứng, rõ biết việc đứng; lúc nằm, rõ biết việc nằm. Ngay cả trong sinh hoạt hằng ngày như ăn cơm, rửa chén, hay nói chuyện, miễn là duy trì được tỉnh thức, đó vẫn được tính là tu tập. Bằng cách này, thiền sinh sẽ từng bước làm quen với lối sống tỉnh giác ngay trong sinh hoạt.
Bằng cách làm theo đúng tôn chỉ trong Ngài Mahasi bài giảng, hành giả sơ cơ sẽ dần nhận ra một chân lý cốt lõi: vạn pháp đều có sự sinh khởi và hoại diệt. Cảm thọ, tư tưởng và cảm xúc đều mang bản chất mong manh, không bền vững. Tuệ giác này không phát sinh qua việc phân tích mà qua sự cảm nhận trực diện. Chính nhận thức đó giúp giảm trừ sự chấp thủ và những phản ứng rập khuôn của tâm thức.
Đối với người mới khởi sự, hướng đi của Ngài Mahasi cho người mới là một giải pháp thực hành bảo đảm và chân chính. Không cần tin vội, không cần mong cầu kết quả nhanh. Chỉ cần tuân thủ phương pháp, duy trì sự quán chiếu và kiên nhẫn chờ tuệ giác nảy nở. Đây chính là tôn chỉ tối thượng trong các lời dạy mộc mạc nhưng thâm thúy của Ngài Mahāsi.